Spomenici kulture u Srpskoj

Spomenici kulture – zajedničko bogatstvo
U Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa u proteklom periodu završena je ili je u toku izrada brojnih konzervatorsko-restauratorskih projekata, izjavila je Srni načelnik Odjeljenja za zaštitu kulturno-istorijskog nasljeđa u Zavodu Milijana Okilj.

Neki od njih su obnova Crkve Svetog arhanđela Mihaila u Trnovom Dolu u opštini Bileća, obnova Crkve Svetog arhanđela Mihaila u Veličanima u Trebinju, zatim obnova zgrade Muzeja ZAVNOBiH-a u Mrkonjić Gradu.

Tu je i rekonstrukcija Crkve cara Konstantina i carice Jelene u Gomiljanima u Trebinju, obnova mosta Ovčiji brod u Nevesinju, izgradnja trpezarije manastira Zavala, te rekonstrukcija Sat-kule u Banjaluci.

• Aktivno je nastavljen rad na evidentiranju srednjovjekovnih nekropola sa stećcima, kao i rekognosciranje terena pojedinih opština Republike Srpske. U saradnji sa studentima Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci planirano je arhitektonsko snimanje objekata narodnog graditeljstva na prostoru Manjače – rekla je Okiljeva.

Ona je istakla da Zavod permanentno radi na evidentiranju nasljeđa, te da se često i na zahtjev građana izlazi na teren radi uvida u stanje pojedinih objekata.

• Ako se utvrdi da posjeduju arhitektonske, istorijske i druge vrijednosti stavljaju se u režim prethodne zaštite, nakon čega se radi dalje proučavanje – navela je Okiljeva.

Ona je dodala da je više objekata koji ranije nisu bili evidentirani, te da je najveći broj njih narodnog graditeljstva.

• Na primjer, selo Uvjeća kod Trebinja ima mnoštvo pojedinačnih objekata, što je publikovano u Atlasu narodnog graditeljstva. Osim toga, Stari derventski vodovod, Spomen-kosturnica u Štrpcima kod Rudog, Spomen-kosturnica u Vardištu, te više objekata koji se odnose na Prvi svjetski rat – rekla je Okiljeva.

SPOMENICI KULTURE – SVJEDOCI ZNANjA I MOGUĆNOSTI PREDAKA

• Spomenici kulture predstavljaju zajedničko bogatstvo koje svjedoči o znanju, htjenjima i mogućnostima naših predaka, a mi smo privremeni uživaoci i to nas čini odgovornim za očuvanje traga naše generacije – istakla je za Srnu Okiljeva.

Ona je napomenula da je građena sredina, u kojoj se odvijaju sve funkcije ljudskog života, nastajala u dugom periodu, nekada tako dugom da seže do praistorije, te se taložila tako da su mnoge generacije ostavile trag u njoj.

• Živimo na području koje su pohodili mnogi osvajači, zadesile mnoge nevolje, a tokom burne istorije uništeni su mnogi tragovi. Materijalni ostaci prošlosti pričaju istoriju i često su jedini svjedoci kada više nema pisanih izvora – rekla je Okiljeva.

Ona je napomenula da svaki pojedinac posjeduje lično nasljeđe koje čuva i želi da proslijedi budućim generacijama.

• Isto tako na nivou zajednice treba da brinemo o nasljeđu, poznajemo istoriju i kulturu naroda i prostora gdje živimo. To predstavlja naš identitet, jer – šta su društva bez korijena? – upitala je Okiljeva.

Ona smatra da svijest društva o značaju nasljeđa nije na zavidnom nivou.

• Posebnost graditeljskog nasljeđa leži u tome što se njegova vrijednost ne odnosi samo na fizičku strukturu. Njegova vrijednost leži u onome šta ono znači za ljude. Odgovornost zajednice je da podiže svijest svojih članova o nasljeđu, a ne samo službi zaštite nasljeđa – rekla je Okiljeva.

JAČANjE SVIJESTI O ZNAČAJU NASLjEĐA

Ona je navela da Zavod na različite načine radi na jačanju svijesti o značaju nasljeđa, kao što je organizacija izložbi, predavanja, te putem izdavačke djelatnosti.

Prema njenom mišljenju, potrebno je konstantno podizati svijest pojedinaca o značaju spomenika i kulturnog nasljeđa, a jedan od načina je da se o tome govori u javnosti, kao i da se u obrazovanju obrađuju ove teme, te na različite načine animira javnost.

Kao primjer Okiljeva je navela da je Zavod prije nekoliko godina, povodom Dana evropskog nasljeđa, u saradnji sa osnovnim i srednjim školama opštine Višegrad organizovao akciju “Na obalama djetinjstva”, te su učenici radili likovne radove sa temom kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Višegrada.

• Na kraju je organizovana izložba na mostu, a najbolji radovi su nagrađeni simboličnim nagradama. Na taj način mladi su podstaknuti da razmišljaju o nasljeđu – rekla je Okiljeva.

Ona je istakla značaj i što je višegradski Most Mehmed-paše Sokolovića 2007. godine upisan na Listu svjetskog nasljeđa, odnosno jedno je od kulturnih nasljeđa u svijetu koje značajem i vrijednostima prevazilazi granice zemlje u kojoj se nalazi.

IZ SRPSKE DEVET NEKROPOLA SA STEĆCIMA NA LISTI SVJETSKOG NASLjEĐA

Okiljeva je navela da je na ovu listu 2016. godine upisano i 28 srednjovjekovnih nekropola sa stećcima, u okviru serijske nominacije Srbije, Crne Gore, Hrvatske i BiH, a od kojih se devet nalazi u Republici Srpskoj.

Nekropole se nalaze na području opština Bileća, Sokolac, Rogatica, Šekovići, Berkovići, Nevesinje, Foča i Kalinovik.

SRNA