Beograd: Pomen za poginule borce Nevesinjske brigade

Tradicionalno, na Mitrovske zadušnice, u crkvi Svetog Save na Vračaru služen je pomen za poginule borce Nevesinjske brigade i ostalih jedinica Vojske Republike Srpske. Služenje pomena organizuje Udruženje Nevesinjaca u Beogradu, a povodom obilježavanja Mitrovdanskih bitaka koje je vodila Nevesinjska brigada 1992. i 1994. godine.

Pomen su služili sveštenici Radivoje Panić i Lazar Manigoda. Pored članova Udruženja Nevesinjaca u Beogradu, službi je prisustvovao ratni predsjednik Vlade Republike Srpske Dušan Kozić, narodni poslanici u Narodnoj skupštini Republike Srbije Milimir Vujadinović i Slavenko Unković, predsjednici zavičajnih hercegovačkih udruženja u Beogradu: Trebinjaca, Žarko Ratković; Gačana, Slobodan Boban Drašković; Kalinovčana, Spasoje Đogo, te oficiri i borci Nevesinjske brigade i Hercegovačkog korpusa.

Sveštenik Manigoda je u prigodnoj besjedi istakao da je Nevesinjska brigada u znamenitim Mitrovdanskim bitkama odbranila Nevesinje i Hercegovinu, kao što su to činile i ostale jedinice Vojske Republike Srpske na svojim borbenim položajima.
„U svim bitkama borci i njihovi komandanti su ispoljili ljubav prema svojoj zemlji i prema svom narodu, boreći se, kako to narodna pjesma kaže, za krst časni i slobodu zlatnu“, naglasio je Manigoda.

U ime Udruženja Nevesinjaca u Beogradu prisutnima se obratio Zoran Janjić, predsjednik Izvršnog odbora. Osvrćući se na istorijsku vrijednost Mitrovdanskih bitaka, Janjić je naglasio da uvijek i iznova treba isticati činjenicu da su one izvojevane u odbrani.

„Naši ratni neprijatelji su nas Srbe iz Hercegovine i Bosne, kao i iz Dalmacije, Like, Korduna, Slavonije, Baranje… oklevetali da smo na te zemlje izvršili agresiju, da smo dijelove tih zemalja okupirali i oni su, eto, krenuli u pravedni rat da ih oslobode. A kako oslobađaju, pokazali su u dolini Neretve u junu 1992. i na drugim prostorima, sve do Republike Srpske Krajine, u avgustu 1995. godine. Da ironija bude veća, nas su proglasili agresorima, a sebe braniteljima“, rekao je Janjić i zaključio da nama u ovom vremenu ne preostaje ništa drugo nego da budemo jedinstveni kao što smo bili u ratu u kome se srpski narod u Bosni i Hercegovini izborio za opstanak i slobodu i za Republiku Srpsku koja je jedini garant opstanka i slobode Srba zapadno od rijeke Drine.

Podsjetimo, na Mitrovdan, 8. novembra 1992. godine, udružene hrvatsko-muslimanske snage iz doline Neretve, objedinjene u Hrvatsko vijeće obrane i potpomognute sa jedinicama i logistikom Hrvatske vojske, otpočele su napadnu operaciju pod nazivom „Bura“ na jedinice Nevesinjske brigade. Težište napada bilo je duž komunikacije Mostar – Nevesinje, a najžešće borbe vodile su se u rejonima Podveležja, Buska, Gornjih Vranjevića i Donjeg Brštanika. Jedna od osnovnih karakteristika operacije bila je masovna upotreba artiljerijske vatre od strane neprijatelja po borbenom rasporedu brigade i 13. mješovitog artiljerijskog puka koji je bio u ulozi Korpusne artiljerijske grupe na vatrenim položajima u rejonu sela Rabina, ali i po civilnim ciljevima u gradu Nevesinju. U pomoć jedinicama brigade na najugroženijim dijelovima fronta pristigle su borbene grupe iz susjedne Druge lake brigade sa Boraka i iz prištapskih jedinica Hercegovačkog korpusa: Bataljona vojne policije, Bataljona veze i Izviđačko-diverzantskog odreda. Značajnu pomoć u odbrani dale su borbene jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova iz Stanica javne bezbjednosti Nevesinje i Gacko. Operacija je trajala pet dana i završila se neprijateljskim porazom. U borbama su poginula 42, a teže i lakše je ranjeno oko 100 srpskih boraca i oficira. Precizni podaci o neprijateljskim gubicima nisu poznati, ali nezvanični podaci govore da su oni bili veliki i da je to, uz pogibiju njihovih oficira visokog ranga, jedan od osnovnih razloga neuspjeha operacije.

Drugu mitrovdansku bitku Nevesinjska brigada je vodila u periodu od 11. do 13. novembra 1994. godine, u okviru napadne operacije „Jesen 94“, koju je pripremao i realizovao 4. korpus tzv. Armije RBiH. Radilo se o izviđačko-diverzantskoj operaciji u kojoj je neprijatelj angažovao najsposobnije borce i oficire iz vojnih i policijskih borbenih jedinica. Cilj neprijatelja je bio da, koristeći faktor iznenađenja napadom ubačenih diverzantskih borbenih grupa po najvažnijim elementima borbenog rasporeda brigade, unesu dezorganizaciju u sistem rukovođenja i komandovanja, nanesu velike gubitke, zaposjednu borbena sredstva brigade i izazovu paniku, a zatim frontalnim napadom na izabranim pravcima primoraju jedinice brigade na povlačenje. Međutim, odlučnom i hrabrom reakcijom brigade ne samo da je osujećen plan neprijatelja, nego mu je nanesen i katastrofalan poraz. U borbama je poginuo 21, zarobljeno 4, a teže i lakše je ranjeno oko 60 boraca i oficira. Na strani neprijatelja poginulo je oko 100, zarobljeno 8, a više stotina boraca i oficira je ranjeno.

Mitrovdanske bitke Nevesinjske brigade su uvrštene u bitke od posebnog značaja za odbranu Republike Srpske. Zbog toga republička boračka organizacija Mitrovdan slavi kao svoju krsnu slavu, a Nevesinje kao Dan opštine. To su bili dovoljni razlozi za Udruženje Nevesinjaca u Beogradu da se, makar zajedničkom molitvom, na prigodan i dostojanstven način sjeti onih koji su svoje živote ugradili u Republiku Srpsku i njenu slobodu.

Zoran JANjIĆ