Pogled sa hercegove kule

Stefan Vukčić Kosača (rođen oko 1404 — 22. maj 1466) bio je srednjovjekovni vlastelin i osnivač vojvodstva Svetog Save, kasnije nazvanog Hercegovina, po njegovoj tituli herceg od Svetog Save.

Naslednik je Sandalja Hranića Kosače od 1435. godine, bio je najistaknutiji među Kosačama. Od 1440. do 1443. proširio je vlast na Omiš, Poljicu, Trebinje, Klobuk, trg Podgoricu i utvrđenja Medun i Soko (štitarski) u Gornjoj Zeti i Bar (Donja Zeta).

Ugrožen od Mlečana i zetskoga vojvode Stefana Crnojevića, koji su mu ubrzo zatim oteli Bar, Gornju Zetu i Omiš, pomirio se s bosanskim kraljem Stefanom Tomašem, s kojim je do tada ratovao. U znak pomirenja pristao je na udaju kćeri Katarine za bosanskog kralja (1446). Godine 1448. priklonio se Osmanlijama i srpskom despotu Đurđu Brankoviću u napadu na bosanskog kralja i u manastiru Mileševa proglasio se „Hercegom od Svetog Save”. Teritorija pod njegovom vlašću, od tada poznata pod imenom Hercegovina, protezala se od Lima do Cetine i od Rame do Kotorskoga zaliva. Na tom je prostoru bio samostalan vladar.

Težnje za privrednim osamostaljenjem Hercegovine došle su do izražaja i u njegovim naporima da Herceg Novi razvije u pomorsko i trgovačko središte (1449. osnovao je radionicu sukna). Pritom je izbio rat s Kotorom i Dubrovnikom, koji je trajao 1451—1454, a u njega su se upleli i hercegovi protivnici (kralj Stefan Tomaš, hercegov sin Vladislav Hercegović Kosača, vlastela Vlatkovići i pojedini hercegovi vazali). Osmanska vojna pomoć upućena hercegu pokolebala je njegove protivnike pa se 1453. pomirio sa sinom Vladislavom, a 1454. s Dubrovnikom. Pošto su Osmanlije počele upadati u njegovu zemlju, pomirio se i s novim bosanskim kraljem Stefanom Tomaševićem (1461.)

Nakon pada Bosne 1463. njegove su zemlje postepeno, od 1465. godine, osvajale Osmanlije (Hum i Podrinje) i Mlečani (Neretvansku krajinu). Krajem života vlast mu je bila svedena na usko primorsko područje s Herceg Novim, koji su Osmanlije zauzeli 1483.

VH/S. Ćirković/foto V. Vuković