230 godina prvih srpskih novina

Onlajn izložba povodom 230 godina prvih srpskih novina
U Novom Sadu u toku je onlajn izložba upriličena povodom 230 godina prvih srpskih novina “Serpskija povsednevnija novini”, čiji je cilj bio prosvjetiteljske prirode, s nadom da će srpski narod putem njih moći da bude informisan na svom jeziku.
Novine su bile namijenjene “slavenosrpskom visokoblagorodnom kleru i narodu”.

Izložbu je priredila Biblioteka Matice srpske, koja, po svemu sudeći, jedina posjeduje komplet prvih srpskih novina iz 1791. godine.

Elektronski katalog izložbe sadrži opis izdanja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama.

Postavka se može pogledati u javnom katalogu do 27. maja, i to na njenom sajtu /bms.ns.ac.rs/, saopšteno je iz Biblioteke.

Autori izložbe su Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Novine su donosile pretežno vijesti političkog i vojnog sadržaja, koje su uglavnom preuzimane iz raznih njemačkih listova.

Objavljivani su i tekstovi iz drugih oblasti, poput književnosti, školstva i medicine, a publikovani su i pregledi knjiga, kao i razni oglasi.

Te novine su, na primjer, donijele izvještaj o osnivanju Karlovačke gimnazije u Sremskim Karlovcima.

Ujedno, objavile su i prvu biografiju generala Suvorova, potom prvi feljton, izvod iz Julinčeve “Istorije naroda”, a publikovani su i dramski dijalozi i stihovi, satirične priče i etnološke opise naroda.

PRVI DOPISNIK STEFAN RAJIĆ

Prvi poznati dopisnik za srpske novine bio je Stefan Rajić iz Osijeka, a bilo je i dopisnika iz Zemuna, Sremskih Karlovaca, Temišvara, Novog Sada, kao i drugih mjesta.

Jezik novina, međutim, nailazio je na osude tadašnje javnosti jer je bio nerazumljiv širem krugu čitalaca.

Predstavljao je, naime, mješavinu srpskoslovenskog, ruskoslovenskog i naročito narodnog jezika, uz prisustvo i dijalekatskih crta svojstvenih današnjem šumadijsko-vojvođanskom dijalektu.

Poslije dvije godine izlaženja, novine su ugašene.

Rad na razvoju srpskog novinarstva nastavio je Stefan Novaković, koji je 28. decembra 1792. godine objavio prvi broj “Slavenoserpskija vjedomosti”.

VELIKI ZNAČAJ ZA ISTORIJU SRPSKOG NOVINARSTVA

Iako su kratkot izlazile, prve srpske novine zauzimaju značajno mjesto u istoriji srpskog novinarstva, srpske periodike i u srpskoj istoriji i kulturi uopšte.

Prve srpske novine pojavile su se u Beču, 14. marta 1791. godine, pod nazivom “Serpskija povsednevnija novini”. One su izlazile dva puta sedmično, i to utorkom i petkom.

Od 15. broja promjenile su naslov u “Serpskija novini” i tako izlazile do kraja decembra 1792, mada je posljednji dostupan broj od 10. decembra te godine.

U prvoj godini objavljena su 84 broja, a u drugoj 105 brojeva.

ŠTAMPA NA CRKVENOJ ĆIRILICI

Novine su štampane crkvenom ćirilicom na osmini tabaka, u dva stupca. Prve srpske novine uređivane su po uzoru na bečke njemačke novine slične vrste.

Dozvolu za pokretanje prvih srpskih novina zatražili su 1790. godine u Beču Srbin Emanuel Janković iz Novog Sada, pisac, prevodilac i štampar, kao i Grci, braća Publije i Georgije Markides Puljo.

Tražena dozvola odobrena je braći Markides Puljo, koji su po zanimanju bili štampari.

U prvom broju objavljen je i “Predgovor”, u kojem je izražena “ogromna zahvalnost i pohvala” Leopoldu Drugom za dozvolu za izdavanje novina.

RTRS/Agencije